Δράση C.3 Διαχείριση της βόσκησης και απομάκρυνση της ξυλώδους βλάστησης για την αποκατάσταση των εποχικών λιμνίων (3170*) και των ορεινών λιβαδιών (6210*,6230*)

Σκοπός της δράσης αυτής είναι η αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και της λειτουργίας των οικοσυστημάτων των ορεινών βοσκοτόπων (6210 *, 6230 *) και των εποχικών λιμνίων (3170 *) με παρεμβάσεις διαχείρισης που εφαρμόζονταν παραδοσιακά σε αυτούς τους βιότοπους, δηλαδή με την βόσκηση και τον καθαρισμό των θάμνων.

Πρόκειται για μια πιλοτική δράση, κατά την οποία θα εφαρμοστούν διάφορα συστήματα διαχείρισης για 3-4 συνεχόμενα έτη, προκειμένου να καθοριστούν εκείνα που ευνοούν τους οικότοπους στόχους του έργου. Το γενικό σχέδιο για τα συστήματα διαχείρισης που πρέπει να εφαρμόζονται περιγράφεται παρακάτω, αλλά ο λεπτομερής σχεδιασμός θα γίνει σύμφωνα με τις προδιαγραφές της δράσης Α.6. Οι περιοχής υλοποίησης της δράσης C.3 δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια, δεδομένου ότι θα καθοριστούν από τα αποτελέσματα των δράσεων Α.1 και Α6. Παρ΄ όλα αυτά, όλα τα στάδια της εν λόγω δράσης θα γίνουν εντός των ορίων των περιοχών του δικτύου Natura 2000 με κωδικούς GR2440004 και GR2440006.

Ορεινά λιβάδια (6210*, 6230*):

1. Σε κάθε μία από τις δύο περιοχές Natura 2000 στον Εθνικό Δρυμό Οίτης και στο Καλλίδρομο, θα επιλεγούν τρεις περιοχές παρέμβασης, έκτασης 10-40 εκταρίων, έτσι ώστε να αντιπροσωπεύονται τρία  καθεστώτα βόσκησης (όπως καθορίζεται από την δράση Α.6). Στο πρώτο η παρουσία ζώων θα αντιστοιχεί σε μέτρια βόσκηση (στο επίπεδο της βοσκοϊκανότητας), στο δεύτερο σε έντονη βόσκηση (διπλάσια από το επίπεδο της βοσκοϊκανότητας) ενώ στο τρίτο δεν θα υπάρχει βόσκηση (καθεστώς ελέγχου). Η έντονη βόσκηση, δηλαδή εκείνη που υπερβαίνει τη βοσκοϊκανότητα, δεν είναι ταυτόσημη με την υπερβόσκηση. Η υπερβόσκηση αναφέρεται στη συνεχή έντονη βόσκηση που ξεπερνά την ικανότητα αποκατάστασης της φυτοκοινωνίας. Η έντονη βόσκηση ευνοεί ορισμένα είδη (π.χ. ετήσια ψυχανθή και είδη της ορνιθοπανίδας που τρέφονται με καρπούς). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά είναι αμφιλεγόμενα θέματα, τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στους διαχειριστές της γης. Η πρόθεση της προτεινόμενης αντιμετώπισης είναι να βρεθεί το καλύτερο καθεστώς για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας των βοσκοτόπων, χωρίς προκαταλήψεις για το τι είναι «καλό» ή «κακό». Εάν ήταν γνωστό εκ των προτέρων ότι η έντονη βόσκηση είναι κακή και η απουσία βόσκησης είναι μη ευνοϊκή για τους βιότοπους προτεραιότητας, θα καθοριζόταν μέτρια βόσκηση και δεν θα ήταν απαραίτητες δοκιμές αποκατάστασης.
2. Έλεγχος των γαϊδουράγκαθων και της περίσσειας της βιομάζας (συμπεριλαμβανομένων των σκληρών αγρωστωδών) με μηχανική μέθοδο (χορτοκοπτικό) θα εφαρμοστεί περίπου στη μισή έκταση των περιοχών παρέμβασης. Κοπή χόρτων απαιτείται ετησίως, και αναμένεται να γίνει 3 φορές κατά τη διάρκεια του έργου, σε επιφάνεια συνολικής έκτασης 80 εκταρίων στις δύο περιοχές του έργου.
3. Αντιμετώπιση της επέκτασης των θάμνων (κυρίως Juniperus nana) με κόψιμο ή κάψιμο θα πρέπει να εφαρμόζεται όποτε είναι ανάγκη (επέκταση θάμνων παρατηρείται γενικά περίπου στο ένα τέταρτο της περιοχής που καλύπτεται από λιβάδια). Ο καθαρισμός των θάμνων γενικά χρειάζεται κάθε 3 χρόνια, και αναμένεται να γίνει μια φορά κατά τη διάρκεια του έργου, σε συνολική έκταση 40 εκταρίων και στις δύο περιοχές του έργου.
4. Επιπλέον, 5-10 κινητοί ξύλινοι κλωβοί που καλύπτουν  έκταση 2-3 m2 και αποτρέπουν τη βόσκηση θα τοποθετηθούν παράλληλα με κάθε συνδυασμό βόσκησης/ελέγχου θάμνων.

Εποχικά λιμνία (3170*):

Περίπου το ένα τρίτο ή το ήμισυ της έκτασής κάθε ενός από τα επτά εποχικά λιμνία του Εθνικού Δρυμού Οίτης και του Καλλιδρόμου θα περιφραχτεί με μη μόνιμους μεταλλικούς στύλους και η βόσκηση θα απαγορευτεί. Αυτή η περίφραξη θα συμπληρώνει και θα συνδυάζεται με τις περιφράξεις της δράσης C.1.

Η καθημερινή δραστηριότητα των βοοειδών στο  Καλλίδρομο θα παρακολουθείται με πομπούς παρακολούθησης GPSR που θα τοποθετηθούν σε 10 ζώα. Η δραστηριότητα των κοπαδιών αιγοπροβάτων στον Εθνικό Δρυμό Οίτης και στο Όρος Καλλίδρομο θα παρακολουθείται σε συνεργασία με τους κτηνοτρόφους. Οι επιπτώσεις όλων των συστημάτων διαχείρισης θα  αξιολογηθούν από τις δράσεις D.1 και D.2, και, αν κριθεί απαραίτητο, θα γίνουν τροποποιήσεις. Η αξιολόγηση της συμπεριφοράς των βοοειδών στις περιοχές, σε συνδυασμό με την αξιολόγηση των επιπτώσεων της διαχείρισης θα χρησιμοποιηθεί προκειμένου να υποβληθούν προτάσεις για την μετά-LIFE μακροπρόθεσμη διαχείριση (δράσεις D.1 και D.2) και για την δημιουργία ενός  εγχειριδίου για τη βόσκηση και τη διαχείριση της ξυλώδους βλάστησης με στόχο τη διατήρηση των λιβαδικών εκτάσεων και των εποχικών λιμνίων.

Η κύρια εγγύηση για την μετά-LIFE εφαρμογή των βέλτιστων συστημάτων διαχείρισης είναι το σύνολο των ενεργειών που απευθύνονται στα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη. Επίσης, το Δασαρχείο και ο Φορέας Διαχείρισης αναμένονται να προωθήσουν την εφαρμογή των συστημάτων που θα καθοριστούν από τα αποτελέσματα του έργου.

Οι προκαταρκτικές επαφές με τους τοπικούς κτηνοτρόφους για το  Καλλίδρομο δείχνουν ότι  μερικοί από αυτούς, ιδίως οι νεότεροι, θα ήταν πρόθυμοι να συνεργαστούν. Αποδίδουν μάλιστα μεγάλη σημασία στα εξής: α) στις ισχύουσες απαγορεύσεις βόσκησης που επιβάλλονται από το Δασαρχείο, οι οποίες πιστεύουν ότι δεν δικαιολογούνται σε ορισμένους από τους βιότοπους, και β) στη δυσχερή κοινωνική και οικονομική κατάσταση των κτηνοτρόφων, σε συνδυασμό με τη γενική εγκατάλειψη και την υποβάθμιση των αγροτικών κοινοτήτων. Η διαχείριση της βόσκηση είναι ένας από τους στόχους του έργου και πιστεύουμε ότι το πρώτο σημείο μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω της Επιτροπής των Ενδιαφερομένων Μερών (δράσεις Α.11 και F.2) σε συνεργασία με το Δασαρχείο. Το δεύτερο σημείο αναμένεται να αντιμετωπιστεί από τις δράσεις C.1, Ε.1 και Ε.2.